تبیین اصول و مبانی زیبایی‌شناسی و تاریخی دستبافته عشایری و روستایی استان کرمان

کرمان یکی از مهم‌ترین کانون‌های شناخته‌شده در زمینه تولید دستبافته در سه سبک عشایری، روستایی و شهری است. این استان، از قدیم‌الایام به‌عنــوان یکــی از سه مرکــز اصلــی، محمل عشــایر بومی و مهاجر، در ایــران شــناخته می‌شود. ایــلات و طوایف مستقل بســیاری در آنجا سکنا دارند، ازجمله افشار، بچاقچی، بلوچ، جبال‌‌بارز و قرائی. دستبافته داری، در بین رشته‌های صنایع‌دستی از جایگاه ویژه و ارزشمندی در ایران و جهان برخوردار است و چنان که می‌دانیم در تمام دنیا، فرش کرمان، به کیفیت بافت، تنوع طرح، نقش و رنگ‌بندی شهرت دارد و توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. هدف از نوشتن این رساله، شناسایی ویژگی‌های فنی، تاریخی و زیبایی‌شناختی در شکل‌گیری روش‌های بافت، نقش و طرح در دستبافته ایلیاتی و روستایی استان کرمان است و دستبافته‌ها به‌لحاظ ویژگی‌های هنری و زیبایی‌شناسی مورد شناخت و بررسی قرار می‌گیرند. این پژوهش درپی پاسخ‌ به طرح این پرسش ‎بنیادی است كه: اصول و مبانی‌ تاریخی تبیین و تکوین دستبافته و اصول، عناصر و مؤلفه‌های مؤثر بر غنای ‌کیفیت، زیبایی و جذابیت‌های بصری در دستبافته/ هنر‌ بافندگی بین ایلات و طوایف‌ مستقل بافنده در مناطق عشایری و روستایی استان کرمان چیست؟ روش تحقیق در این رساله، توصیفی ـ تحلیلی و شيوه جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت ميدانی و اسناد كتابخانهای است. نتایج نشان می‌دهد که میل به تزئین و آرایش در زنان و دختران بافنده استان کرمان وجود داشته است و آنان از دستبافته به‌عنوان بستری برای جلوه‌گری زیبایی، توأمان برای رفع نیاز و وسیلة تأمین ملزومات کار و زندگی بهره برده‌ و به‌مرور زمان روند تکوین و تکاملی را در اثر خود ـ از سادگی به پیچیدگی ـ سپری کرده‌اند؛ براساس استنتاجات این تحقیق می‌توان گفت، شکل‌گیری کلیه‌دستبافته‌های عشایر کوچ‌رو درابتدا برای استفاده شخصی و خانوادگی تولید شده است و بعدها برای اهداف تجاری مورد‌استفاده قرار گرفته‌اند. این دستبافته‌ها درعین داشتن اصول‌و‌مبانی تاریخی و زیبایی‌شناسی خاص، در‌عین‌حال می‌تواند خلاف رسم و قاعده پیشین و رایج گذشته منطقه بافته شود.